Vận hành máy xúc lật trên nền đất sét đòi hỏi kỹ thuật điều khiển chính xác, lựa chọn lốp phù hợp và kiểm soát tải trọng để hạn chế sa lầy và mài mòn thiết bị.
Khi thi công nền móng, bãi vật liệu hay san lấp tại các khu vực đất sét – nhất là sau mưa – máy xúc lật thường gặp tình trạng bánh xe bị trượt, lún hoặc dính bùn nặng. Bài viết này sẽ chia sẻ kinh nghiệm thực tế khi vận hành máy xúc lật trên địa hình đất sét, từ cách chọn lốp, điều khiển máy cho đến cách xử lý khi bị sa lầy. Đây cũng là nội dung mà đội ngũ kỹ thuật CVMA Việt Nam thường tư vấn cho khách hàng trong quá trình sử dụng và bảo dưỡng thiết bị.
Đặc điểm nền đất sét và rủi ro khi vận hành máy xúc lật
Nền đất sét có tính dẻo, giữ nước và dễ kết dính, gây ra nhiều thách thức cho máy xúc lật bánh lốp:
- Độ lún cao: Đặc biệt khi đất còn ướt hoặc sau mưa, bánh xe dễ lún sâu, gây kẹt hoặc nghiêng máy.
- Độ bám kém: Khi di chuyển hoặc xúc tải, bánh xe dễ bị trượt, làm giảm hiệu suất làm việc và tăng nguy cơ hư hỏng.
- Dính bùn: Bùn đất bám vào lốp, càng, trục láp khiến máy nhanh bẩn, tăng mài mòn và cản trở chuyển động.
Đây là lý do vì sao việc chuẩn bị kỹ và áp dụng đúng kỹ thuật vận hành là yếu tố sống còn khi làm việc trên nền đất sét.
Lựa chọn lốp xúc lật phù hợp với nền đất sét
Lốp là yếu tố quyết định khả năng bám đường và chống sa lầy khi vận hành trên nền đất yếu.
1. Ưu tiên lốp bias gai sâu
Lốp bias có khả năng chịu tải tốt, mặt gai sâu giúp tăng ma sát với mặt đất. Các mẫu gai R4 hoặc L2/L3 thường được ưu tiên cho nền đất sét.
- Gai R4: Thiết kế theo kiểu răng cưa, tăng độ bám và đẩy đất ra ngoài dễ hơn.
- Gai L2, L3: Dùng cho công trình đất mềm, hỗ trợ chống lầy hiệu quả.
2. Không nên dùng lốp trơn hoặc gai thấp
Lốp trơn hoặc lốp mòn nhanh bị dính bùn, làm giảm lực kéo, gây trượt và nguy cơ kẹt máy cao.
3. Cân nhắc sử dụng xích chống lầy
Trong điều kiện quá bùn lầy, có thể trang bị xích lốp để tăng độ bám – giải pháp thường thấy ở các công trường Bắc Bộ mùa mưa.
Tại CVMA Việt Nam, nhiều dòng lốp bias gai sâu cho máy xúc lật đã được chứng minh hiệu quả với nền đất sét, như các loại 16.9-24, 17.5-25 hoặc 20.5/70-16 tùy theo tải trọng máy.
Kỹ thuật điều khiển máy xúc lật trên nền đất sét
Kỹ năng vận hành đúng sẽ giúp tránh tình trạng lún sâu, kẹt máy hoặc gãy trục láp khi làm việc trong điều kiện đất yếu.
1. Giữ tốc độ chậm, đều và không tăng ga đột ngột
Việc tăng ga hoặc đánh lái gấp có thể khiến bánh xe bị trượt, tạo rãnh lún sâu và làm nghiêng máy.
2. Di chuyển theo hướng dốc thoải
Nếu bắt buộc phải lên xuống dốc đất sét, nên chọn hướng thoải nhất để di chuyển. Hạn chế phanh gấp khi xuống dốc để tránh mất kiểm soát.
3. Không đổ tải ở điểm trũng
Khi xúc đổ vật liệu, cần chọn nơi khô ráo và không trũng thấp, tránh để đầu xe lún sâu trong lúc xả tải.
4. Lùi ra khỏi vùng lầy khi có dấu hiệu lún
Khi cảm nhận bánh xe bắt đầu lún, cần lùi nhanh về sau theo đúng vệt bánh cũ, không cố tiến lên vì sẽ làm máy lún sâu hơn.
Bảo dưỡng máy xúc lật sau khi làm việc trên nền đất sét
Sau mỗi ca làm việc, cần vệ sinh máy kỹ để tránh tích tụ bùn đất gây hỏng hóc lâu dài:
- Xịt rửa gầm máy, trục láp, hệ thống phanh tránh bùn bám lâu ngày
- Kiểm tra lốp và áp suất lốp sau khi làm việc trong môi trường đất mềm
- Tra mỡ lại các khớp xoay, càng nâng, trục cầu do dễ bị rửa trôi trong điều kiện ẩm
Bộ phận kỹ thuật của CVMA Việt Nam luôn khuyến cáo khách hàng thực hiện bảo dưỡng đúng định kỳ, đặc biệt sau khi làm việc tại khu vực bùn lầy, nhằm kéo dài tuổi thọ máy và tránh chi phí sửa chữa không đáng có.
Kinh nghiệm xử lý khi máy xúc lật bị sa lầy
Nếu máy đã bị lún sâu vào đất sét, cần bình tĩnh xử lý đúng cách:
- Ngưng tăng ga, không cố thoát bằng cách nhấn mạnh – sẽ khiến bánh quay trơn và lún thêm
- Lùi lại theo vệt cũ, nếu không được, cần gọi máy kéo cứu hộ hoặc dùng xe xúc khác hỗ trợ
- Chèn gỗ hoặc xẻng đất cứng vào dưới lốp để tạo mặt đỡ trước khi cố di chuyển
- Tạm dỡ tải (nếu đang xúc vật liệu) để giảm trọng lượng trước khi thao tác cứu hộ
Nếu bạn cần tư vấn chọn lốp xúc lật phù hợp với nền đất yếu, hoặc báo giá các dòng lốp bias gai sâu chính hãng, hãy liên hệ ngay với CVMA Việt Nam – đơn vị chuyên cung cấp lốp máy công trình, phụ tùng và dịch vụ bảo dưỡng máy xúc uy tín trên toàn quốc.
